Wyniki finansowe największych firm naftowych w 2023 roku

Wprowadzenie do sytuacji finansowej polskiego sektora naftowego

Rok 2023 był okresem licznych wyzwań i transformacji dla polskiego sektora naftowego. Po czasie pandemicznej niepewności i rosyjskiej inwazji na Ukrainę, która wprowadziła zaburzenia na rynkach energetycznych, polskie firmy naftowe musiały zmierzyć się z nowymi realiami biznesowymi. Niniejszy artykuł przedstawia szczegółową analizę wyników finansowych największych polskich firm z sektora naftowego, wskazując na kluczowe trendy i czynniki, które wpłynęły na ich rentowność.

PKN Orlen - lider rynku w nowej odsłonie

Kluczowe wskaźniki finansowe PKN Orlen za 2023 rok

• Przychody: 278,5 mld PLN (wzrost o 15% r/r)
• EBITDA LIFO: 37,9 mld PLN (spadek o 7% r/r)
• Zysk netto: 21,5 mld PLN (spadek o 12% r/r)
• Nakłady inwestycyjne: 25,1 mld PLN (wzrost o 35% r/r)
• Dług netto/EBITDA: 0,94x

Rok 2023 był pierwszym pełnym rokiem działalności PKN Orlen po finalizacji fuzji z Grupą LOTOS i PGNiG. Ta transformacja strukturalna znacząco wpłynęła na wyniki finansowe spółki. Choć przychody wzrosły o 15% rok do roku, głównie dzięki konsolidacji wyników przejętych podmiotów, to zysk netto zanotował spadek o 12%, co było efektem niższych marż rafineryjnych w porównaniu do rekordowego roku 2022.

Istotnym elementem strategii finansowej PKN Orlen w 2023 roku było utrzymanie dyscypliny kosztowej przy jednoczesnym zwiększeniu nakładów inwestycyjnych o 35% rok do roku. Największe inwestycje objęły:

• Rozbudowę kompleksu olefin w Płocku (projekt Olefiny III) - 5,2 mld PLN
• Budowę morskich farm wiatrowych na Bałtyku - 3,6 mld PLN
• Inwestycje w rozwój sieci detalicznej w regionie - 2,9 mld PLN
• Modernizację instalacji produkcyjnych w zakładach w Czechach i na Litwie - 2,4 mld PLN

Na szczególną uwagę zasługuje utrzymanie przez PKN Orlen relatywnie niskiego wskaźnika zadłużenia (dług netto/EBITDA na poziomie 0,94x), co wskazuje na stabilną sytuację finansową mimo intensywnych wydatków inwestycyjnych.

Segmentowe wyniki PKN Orlen

Analiza segmentowa wyników PKN Orlen wskazuje na znaczące różnice w rentowności poszczególnych obszarów działalności:

• Segment rafineryjny: EBITDA LIFO 15,4 mld PLN (spadek o 24% r/r) - spadek marży rafineryjnej z rekordowych 25,5 USD/bbl w 2022 do 13,2 USD/bbl w 2023 roku
• Segment petrochemiczny: EBITDA LIFO 5,9 mld PLN (spadek o 15% r/r) - efekt wyższych kosztów surowców i energii
• Segment detaliczny: EBITDA 4,6 mld PLN (wzrost o 5% r/r) - zwiększenie liczby stacji paliw do 3170 obiektów oraz wzrost sprzedaży pozapaliwowej
• Segment energetyczny: EBITDA 7,3 mld PLN (wzrost o 18% r/r) - zwiększenie mocy wytwórczych i korzystne warunki rynkowe
• Segment wydobywczy: EBITDA 4,7 mld PLN (spadek o 22% r/r) - efekt niższych cen gazu w Europie

Powyższe dane wskazują na postępującą dywersyfikację źródeł przychodów PKN Orlen, co zwiększa odporność spółki na wahania koniunktury w poszczególnych segmentach rynku. Szczególnie istotny jest wzrost znaczenia segmentów detalicznego i energetycznego, które charakteryzują się większą stabilnością przepływów pieniężnych niż segmenty rafineryjny i petrochemiczny.

Grupa LOTOS - analiza wyników przed fuzją

Choć Grupa LOTOS została włączona w struktury PKN Orlen w 2022 roku, warto spojrzeć na wyniki aktywów byłej Grupy LOTOS w ramach segmentu rafineryjnego PKN Orlen, aby ocenić efektywność tej części biznesu.

Kluczowe wskaźniki dla aktywów byłej Grupy LOTOS

• Przerób ropy: 10,1 mln ton (wzrost o 2% r/r)
• Wykorzystanie mocy przerobowych: 95% (wzrost o 3 p.p. r/r)
• Marża rafineryjna: 13,8 USD/bbl (spadek z 22,9 USD/bbl w 2022 roku)
• Szacowana EBITDA LIFO: 5,3 mld PLN (spadek o 28% r/r)

Rafineria w Gdańsku, będąca głównym aktywem byłej Grupy LOTOS, utrzymała wysoką efektywność operacyjną przy wykorzystaniu mocy przerobowych na poziomie 95%. Jest to jeden z najwyższych wskaźników w Europie, co świadczy o doskonałym zarządzaniu operacyjnym tym zakładem.

Istotnym elementem analizy jest też efekt synergii po fuzji PKN Orlen z Grupą LOTOS. Według danych przedstawionych przez PKN Orlen, w 2023 roku udało się osiągnąć synergie operacyjne o wartości 1,2 mld PLN, głównie w obszarach:

• Optymalizacji łańcucha dostaw ropy naftowej (0,5 mld PLN)
• Integracji logistyki i dystrybucji produktów (0,3 mld PLN)
• Optymalizacji procesów produkcyjnych (0,2 mld PLN)
• Synergii w obszarze zakupów i administracji (0,2 mld PLN)

PGNiG - wyniki w ramach struktury PKN Orlen

Podobnie jak w przypadku Grupy LOTOS, warto przeanalizować wyniki aktywów byłego PGNiG, które funkcjonują obecnie głównie w segmentach wydobywczym i gazowym PKN Orlen.

Kluczowe wskaźniki dla aktywów byłego PGNiG

• Wydobycie węglowodorów: 1,2 mln boe/d (spadek o 3% r/r)
• Sprzedaż gazu: 191 TWh (spadek o 5% r/r)
• Szacowana EBITDA: 8,9 mld PLN (spadek o 32% r/r)

Niższe wyniki aktywów gazowych w 2023 roku były efektem spadku cen gazu w Europie, które po rekordowym wzroście w 2022 roku (będącym skutkiem rosyjskiej inwazji na Ukrainę) powróciły do bardziej zrównoważonych poziomów. Średnia cena gazu na rynku TTF w 2023 roku wyniosła 40 EUR/MWh wobec 133 EUR/MWh w 2022 roku.

Istotnym wskaźnikiem jest również spadek uzależnienia od dostaw gazu z Rosji. W 2023 roku ponad 80% gazu importowanego przez PKN Orlen pochodziło z kierunków innych niż wschodni (głównie LNG, Norwegia), podczas gdy jeszcze w 2021 roku udział rosyjskiego gazu w imporcie PGNiG przekraczał 60%.

Inne istotne podmioty na polskim rynku naftowym

Shell Polska

Shell Polska, choć nie publikuje oddzielnych wyników finansowych dla działalności w Polsce, zanotował w 2023 roku:

• Wzrost liczby stacji paliw do 448 (z 428 w 2022 roku)
• Szacowany udział w rynku detalicznym paliw na poziomie 8,5%
• Uruchomienie pierwszych stacji ładowania pojazdów elektrycznych dużej mocy (150kW+) na 35 stacjach

BP Polska

BP Polska w 2023 roku osiągnęło:

• Liczbę stacji: 575 (wzrost z 563 w 2022 roku)
• Szacowany udział w rynku detalicznym: 9,7%
• Znaczące inwestycje w ofertę pozapaliwową (rozbudowa konceptu Wild Bean Cafe)

Unimot S.A.

Unimot S.A., polska spółka zajmująca się obrotem paliwami, zanotowała w 2023 roku:

• Przychody: 12,8 mld PLN (wzrost o 8% r/r)
• EBITDA: 320 mln PLN (spadek o 15% r/r)
• Zysk netto: 220 mln PLN (spadek o 25% r/r)
• Rozwój sieci stacji AVIA do 125 obiektów

Spadek rentowności Unimot S.A. wynikał głównie z normalizacji marż na rynku paliw po rekordowym 2022 roku oraz z inwestycji w rozwój nowych obszarów działalności, w tym fotowoltaiki i infrastruktury LPG.

Kluczowe czynniki wpływające na wyniki finansowe sektora naftowego w 2023 roku

1. Normalizacja marż rafineryjnych

Po rekordowych marżach rafineryjnych w 2022 roku, które były efektem zaburzeń na rynku energetycznym wywołanych inwazją Rosji na Ukrainę, rok 2023 przyniósł powrót do bardziej zrównoważonych poziomów. Średnia europejska marża rafineryjna spadła z około 23 USD/bbl w 2022 roku do 14 USD/bbl w 2023 roku, co bezpośrednio przełożyło się na niższe wyniki finansowe segmentów rafineryjnych.

2. Fluktuacje cen ropy i gazu

Ceny ropy Brent w 2023 roku utrzymywały się w przedziale 70-90 USD/bbl, podczas gdy ceny gazu na europejskim rynku TTF spadły z rekordowych poziomów ponad 300 EUR/MWh (osiągniętych na krótko w 2022 roku) do średniego poziomu 40 EUR/MWh w 2023 roku. Efektem tej stabilizacji było z jednej strony zmniejszenie zmienności wyników, z drugiej jednak spadek rentowności segmentów wydobywczych.

3. Presja regulacyjna i koszty transformacji energetycznej

Rosnące koszty uprawnień do emisji CO2 (średnia cena w EU ETS wzrosła w 2023 roku do 85 EUR/t z 80 EUR/t w 2022 roku) oraz nowe regulacje unijne związane z Europejskim Zielonym Ładem zwiększyły presję kosztową na sektor naftowy. W szczególności implementacja pakietu "Fit for 55" wymusza na firmach z sektora zwiększenie inwestycji w niskoemisyjne technologie.

4. Zmiany w strukturze popytu na paliwa

Rok 2023 przyniósł kontynuację trendu zmian w strukturze popytu na paliwa w Polsce:

• Spadek konsumpcji benzyny o 1,5% r/r
• Stabilizacja popytu na olej napędowy (wzrost o zaledwie 0,3% r/r)
• Wzrost sprzedaży LPG o 2,2% r/r
• Dynamiczny wzrost zapotrzebowania na infrastrukturę do ładowania pojazdów elektrycznych (liczba punktów ładowania w Polsce wzrosła o 43% r/r)

Te zmiany strukturalne wymuszają na firmach naftowych dywersyfikację działalności i inwestycje w nowe segmenty rynku, co w krótkiej perspektywie może obniżać rentowność, ale długoterminowo jest niezbędne dla utrzymania pozycji rynkowej.

Perspektywy dla polskiego sektora naftowego na 2024 rok

Bazując na wynikach finansowych za 2023 rok oraz aktualnych trendach rynkowych, można wskazać kilka kluczowych przewidywań dotyczących sektora naftowego w Polsce w 2024 roku:

1. Stabilizacja marż rafineryjnych na poziomie 10-15 USD/bbl, co oznacza zbliżone wyniki finansowe segmentów rafineryjnych w porównaniu do 2023 roku.
2. Kontynuacja znaczących inwestycji w transformację energetyczną, szczególnie przez PKN Orlen, który planuje wydatki inwestycyjne na poziomie 26-28 mld PLN w 2024 roku, z czego około 40% ma być przeznaczone na projekty niskoemisyjne.
3. Dalsza konsolidacja rynku detalicznego paliw - w szczególności przyspieszenie procesu rebrandingu stacji Lotos na markę Orlen oraz potencjalne przejęcia mniejszych sieci przez graczy zagranicznych.
4. Wzrost znaczenia segmentu elektromobilności - wszystkie główne firmy naftowe planują znaczące inwestycje w infrastrukturę ładowania pojazdów elektrycznych, co jest odpowiedzią na przewidywany wzrost liczby pojazdów elektrycznych w Polsce o 50-60% r/r w 2024 roku.
5. Rozwój segmentu wodorowego - PKN Orlen planuje uruchomienie pierwszych publicznych stacji tankowania wodoru w 2024 roku, co stanowi początek budowy nowego ekosystemu biznesowego.

Wnioski

Analiza wyników finansowych największych firm naftowych w Polsce w 2023 roku pozwala wyciągnąć następujące wnioski:

1. Po rekordowym pod względem zysków roku 2022, sektor naftowy w Polsce zanotował spadek rentowności, który był jednak zgodny z globalnymi trendami i wynikał głównie z normalizacji marż rafineryjnych oraz cen gazu.
2. Konsolidacja sektora wokół PKN Orlen (po przejęciu Grupy LOTOS i PGNiG) przynosi pierwsze wymierne efekty w postaci synergii operacyjnych i kosztowych, co częściowo łagodzi efekt spadku marż.
3. Polskie firmy naftowe znajdują się w okresie intensywnej transformacji, zwiększając inwestycje w odnawialne źródła energii, niskoemisyjne technologie i nowe segmenty biznesowe (elektromobilność, wodór), co krótkoterminowo obciąża wyniki, ale jest niezbędne dla długoterminowej konkurencyjności.
4. Mimo presji związanej z transformacją energetyczną, sytuacja finansowa kluczowych podmiotów pozostaje stabilna, z bezpiecznym poziomem zadłużenia i dobrymi perspektywami przepływów pieniężnych.
5. Istotnym wyzwaniem dla sektora będzie znalezienie optymalnej równowagi między inwestycjami w tradycyjne segmenty działalności (rafinacja, petrochemia), które wciąż generują większość zysków, a rozwojem nowych, niskoemisyjnych obszarów biznesowych, które będą kluczowe w perspektywie 2030+.

Podsumowując, rok 2023 można określić jako okres transformacji i stabilizacji dla polskiego sektora naftowego, po niezwykle burzliwym i rentownym roku 2022. Mimo spadku zysków, firmy z sektora utrzymały dobrą kondycję finansową i kontynuowały strategiczne inwestycje, co dobrze rokuje na przyszłość w kontekście długoterminowych wyzwań związanych z transformacją energetyczną.